Szlak Niepodległości      
Szlak Niepodległości
Szlak Niepodległości
Fundacja na Rzecz Ochrony Krajobrazu Kulturowego

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz ze środków Gminy Stanisławów.


Huta Kuflewska  - miejsce mordu rekrutów chcących przystąpić do Partii Józefa Jankowskiego.
(gmina Cegłów, pow. miński).



   



W Hucie Kuflewskiej w dniu 3 kwietnia 1863 roku schroniło się na odpoczynek kilkunastu Powstańców.
Prawdopodobnie była to grupa rekrutów przybyła koleją do Cegłowa z Warszawy.
Folwark Huta w którym się schronili się Powstańcy został napadnięty przez wojska rosyjskie pod dowództwem generała Tolla.

Krakowski "Czas"  nr 85 z 15 Kwietnia 1863 roku, jako lokalizację podaje folwark Huta "Bonda", zaś Zieliński (1913 rok) podaje jedynie Folwark Huta 11 km od Siennicy (Kuflew). Niewykluczone, że wszystkie dostępne obecnie publikacje mogą za Stanisławem Zielińskim powielać błędną lokalizację tego wydarzenia, co wynikać może z przypisania wydarzeń przez  Zielińskiego do okolic Kuflewa. Tzn. Być może dramat rozegrał się jednak w lesie 3 km od Cegłowa w tzw. Hucie Cegłowskiej.
Kluczowe wydaje się odnalezienie w archiwach nazwy własnej Huty "Bonda" być może odnoszącej się do nazwiska dzierżawcy folwarku?

Szczegółowy Przebieg działań wojennych.

za: Andrzej Wocial, Powstanie styczniowe 1863 r. w powiecie stanisławowskim, w Rocznik Mińska Mazowiecki 5, s. 16-28. 1999

Siły Powstańcze oraz Rosyjskie.

Straty Powstańców i Rosjan.

Nazwiska poległych Powstańców oraz uczestników boju.

Przekazy Archiwalne.

za:
Bitwy i potyczki 1863-1864; na podstawie materiałów drukowanych i rękopiśmiennych Muzeum Narodowego w Rapperswilu, 1913


Nieco więcej o tym mordzie dowiadujemy się z korespondencji wojennej opublikowanej w krakowskim "Czasie"
nr 85 z 15 Kwietnia 1863 roku
, Relacja ta ukazała się zatem niespełna w dwa tygodnie po opisywanych wydarzeniach.

Z korespondencji tej dowiadujemy się, że ledwo kilku Powstańcom udało się uciec z napaści. Zatem wg korespondenta poległo więcej niż kilku. Relacja ta wydaje się wiarygodniejsza od przekazu Stanisława Zielińskiego. Można przypuszczać, że poległych mogło być nawet kilkunastu, choć może i więcej.
 

Ta bezpośrednia relacja podaje także istotną wiadomość. Folwarku nie spalono tylko dlatego, że stanowił on własność państwową. A to stanowi pewną przesłankę do zastanowienia się, czy aby na pewno mordu dokonano w Hucie Kuflewskiej nie zaś w Hucie Cegłowskiej (gajówce). Lasy wkoło mieni należały do zakonu augustianów, których dobra były przez władze carskie w XIX w konfiskowane - stąd państwowa własność folwarku.

Wiadomości z Pola Bitwy 1863, nr 8 (20 kwietnia) + dod. z 21 kwietnia 1863
Relacja zamieszczona 20 kwietnia wydaje się skrótem korespondencji wydrukowanej 15 kwietnia w Czasie, nie mniej podaje jako miejsce wydarzeń Hutę w obw. Siennickim.

Fundacja pomnika.

Obecnie brak jest upamiętnienia tego mordu - ale aż się prosi, aby do takiego doszło 3 kwietnia 2018 roku. Np. poprzez wmurowanie tablicy w ścianę kapliczki.

Prawna Ochrona miejsc pamięci narodowej.

Brak.

Zagrożenia.

Możliwość wystąpienia nieznanych mogił wojennych.

Wg relacji mieszkańców Kałuszyna, poległych w Hucie Kuflewskiej Powstańców przewieziono do Kałuszyna i tam ich ciała zhańbiono, a następnie nakazano pochować na targowisku bydlęcym. Nie mniej jest to przekaz ustny, możliwe jest też, że poległych lub ich część pochowano na miejscu. Prawdopodobnie na miejscu pochowano żołnierzy rosyjskich, według relacji z czasu podczas ataku jeden poległ.  Bardzo ważne, dla próby podjęcia poszukiwań grobów wojennych jest weryfikacja lokalizacji "Huty Bonda".

Lokalizacja na mapie.

 

Новая Топографическая Карта Западной России 1:84 000 (1880-ca1935) - lokalizacja folwarku Huta Kuflewska na mapie z rosyjskiej z końca XIX wieku
WIG - Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000 /1929 - 1939/ - Cegłów (Huta Cegłowska) - możliwa alternatywna lokalizacja opisanych wydarzeń.  Warto zwrócić uwagę, że na tej mapie (stan z lat 30 XX wieku)  w lesie, przy drodze z Cegłowa na Siennicę zaznaczony jest krzyż, obecnie brak jednak w tym miejscu jakiegokolwiek krzyża, potencjalnie krzyż ten mógł być związany z mogiłą wojenną czasów Powstania Styczniowego. Bez prowadzenia dodatkowych kwerend archiwalnych, czy też np. badań archeologicznych sprawdzających możliwość wystąpienia grobów wojennych w lesie koło Cegłowa, należy uznać, że miejscem mordu był jednak folwark w Hucie koło Kuflewa (za notką Stanisława Zielińskiego z 1913 roku)

Wyżej rosyjska mapa z końca XIX wieku. Na której widać zaznaczone dwa folwarki o nazwie "Huta". Warto zwrócić uwagę, że ok 40-50lat później na mapie WiG w miejscu Folwarku Huta k. Cegłowa rośnie już las i tak jest do dnia dzisiejszego. Jedyne, co istnieje nadal do leśniczówka "Huta". Tu widzimy ciągłość funkcji zabudowań.
Karte des Westlichen Russlands 1:100 000 /1892 - 1921/ - Nowo Minssk
 
 
Mapa Kwatermistrzowska ok 1850 roku  

Na polach Folwarku Kuflew poległo także 25 Powstańców w potyczce jaka miała miejsce w dniu 27 Października 1863 roku.

Powstańców tych pochowano w zbiorowej mogile Powstańców Styczniowych w Kuflewie (gm. Mrozy, pow. miński).

 

Literatura:

Bitwy i potyczki 1863-1864; na podstawie materiałów drukowanych i rękopiśmiennych Muzeum Narodowego w Rapperswilu, 1913

Andrzej Wocial, Powstanie styczniowe 1863 r. w powiecie stanisławowskim, w Rocznik Mińska Mazowiecki 5, s. 16-28. 1999 

Czas nr 85, 15 Kwietnia 1863 roku

Paweł Ajdacki, Rok 1863 – 1864. Klęska i chwała, w Śladami powstania styczniowego Aspekty historyczne i krajoznawcze
Pod redakcją Józefa Partyki i Mieczysława Żochowskiego, Warszawa 2014, str.

 

Szlak Niepodległości jest narzędziem edukacyjnym stworzonym przez Fundację na rzecz Krajobrazu Kulturowego.

Szlak pomyślany został jednocześnie jako Przewodnik Turystyczny, narzędzie edukacyjne na potrzeby organizacji terenowych gier historycznych oraz element realizacji misji naszej Fundacji związanej z ochroną miejsc pamięci narodowych zaś szczególnie grobów i cmentarzy wojennych.  Zachęcamy do kontaktu z naszą Fundacja i wsparcia naszego projektu poprzez wzbogacanie treści naszych witryn: e-mail fundacja @ krajobraz.org.pl  .

Lista dostępnych punktów Szlaku Niepodległości

 

fundacja @ krajobraz.org.pl 

KOD QR miejsca pamięci.  Gdyby obok tego miejsca nie było tabliczki z takim kodem, prosimy o poinformowanie o tym naszej Fundacji. Mniejszy kod QR 8mieszczony na tablicy linkuje do punktowanego zadania.

 



Zapraszamy na stronę społecznościową Szlaku Niepodległości.