Szlak Niepodległości      
Szlak Niepodległości
Fundacja na Rzecz Ochrony Krajobrazu Kulturowego

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz ze środków Gminy Stanisławów.


Mogiła Powstańców Styczniowych w Boruczy (gm. Strachówka, pow. wołomiński).


 
   



Obelisk zwieńczony żelaznym krzyżem w miejscu spoczynku 18 powstańców poległych 25 marca 1864 r.

Szczegółowy Przebieg działań wojennych.

Niekiedy czytając oficjalne opracowania można się naprawdę załamać. Na stronie http://www.prezydent.pl znajduje się wykaz mogił wojennych z czasów Powstania Styczniowego. Znajduje się tam także wzmianka o mogile w Boruczy, takiej oto treści :

"Obelisk zwieńczony żelaznym krzyżem w miejscu spoczynku 18 powstańców poległych 25 marca 1864 r. Brak informacji o potyczce w tym miejscu, natomiast pięć dni wcześniej w pobliskich Kątach Czernickich rozbity został oddział Władysława Czarkowskiego „Czajkowskiego”. "

Cały problem w tym, że nie 5 dni wcześniej jak napisano na stronie Prezydenta a ROK i 5 DNI WCZEŚNIEJ !!!

Niewątpliwie Borucza znajdowała się na trasie wycofującego się oddziału Powstańczego Czajkowskiego, który w dniu 20 marca 1863 Roku napadnięty został prze kolumnę Rosjan.  Ale to całkiem inna historia.

 

W Gminnym Programie Opieki nad Zabytkami na lata 2013 - 2016 podano taka informację:

 

  "Według Józefa Błeszyńskiego, emerytowanego porucznika Wojska Polskiego, pseudonim „Zesłaniec”, wnuka powstańca z 1863 roku, w mogile w Kątach Wielgi spoczywają ciała młodych chłopaków, którzy na wieść o brance do wojska carskiego, skryli się w lesie. Według informacji J. Błeszyńskiego, wszyscy zostali wymordowani przez oddział kozacki, a ich zmasakrowane i rozczłonkowane ciała, pochowano w zbiorowej mogile. Natomiast w mogile we wsi Borucza spoczywają powstańcy z bitwy w Międzylesiu. Polegli tutaj ludzie z oddziału Władysława Czarkowskiego ps. „Czaja”." 

Powstaje zatem pewien problem w identyfikacji mogił. Zgodnie z datami na pomnikach, mogiła w Katach Wielgach, kryje poległych w dniu 20 marca 1863 roku, zaś w Boruczy 25 marca 1864 roku. To zaś sugeruje, że Józef Błeszyński może wyjaśniać pewne okoliczności śmierci Powstańców, nie mniej najprawdopodobniej zamienił ze sobą miejsca, albo miejsca te zamienili twórcy pomników w latach 20stych XX wieku.

Na taki stan sprawy wskazują odmienne daty śmierci na obeliskach. Oznaczać to może, że  mogiła w Boruczy kryje owych młodych ukrywających się w lesie chłopców. Nie zaś poległych w Bitwie pod Miedzylesiem w roku 1863.

Trudno będzie ostatecznie osądzić, jak jest faktycznie. Natomiast nie powinno się dożyć do zmiany daty na pomniku, albowiem powszechne twierdzenie, jakoby obie mogiły powstańcze związane z były z potyczką pod Międzylesiem, niekoniecznie musi być prawdziwe.

Teoretycznie zagadkę mogłyby wyjaśnić badania ekshumacyjne i analiza antropologiczna  -rozczłonkowane kości wskazałyby, która mogiła jest która. Nie uważamy jednak, aby wyjaśnianie tej sprawy tą drogą było właściwe. Niech Spoczywają w Pokoju.

Może kiedyś trafimy jeszcze na jakieś źródła pisane w tej sprawie.  A może uda się to komuś z Państwa? Postawiamy sprawę niedopowiedzianą.
   
 

To kolejna sprawa z Lutego 1864 roku związana z wydarzeniami jakie rozegrały się w tej okolicy.

Być może miejsce ukrycia chłopców zostało kozakom wskazane, może zostali wydani, możliwe że ma to związek ze sprawą Chłopa Piotra Reka?

Potyczkę w Boruczy należy uznać za jedną z ostatnich Powstania Styczniowego na terenie Mazowsza.

Twórcą prezydenckiego spisu przydałby się chyba jakiś "kuksaniec".

Siły Powstańcze oraz Rosyjskie.

Straty Powstańców i Rosjan.

Nazwiska poległych Powstańców oraz uczestników boju.

Przekazy Archiwalne.

Fundacja pomnika.

Wg relacji mieszkańca Boruczy. Ludzie pochowali Powstańców (wg miejscowych poległych w 1863 roku po bitwie pod Międzylesiem) , na gruncie należącym w tamtych czasach do własności wiejskiej (gminnej).

Prawna Ochrona miejsc pamięci narodowej.

Miejsce podlega ochronie.

Zagrożenia.

Brak.

Możliwość wystąpienia nieznanych mogił wojennych.

Trudny do oceny. Prawdopodobnie możemy nie znać lokalizacji wszystkich mogił wojennych, zwłaszcza związanych z bitwą pod Miedzylesiem.

Lokalizacja na mapie.

Lokalizacja na mapie geportalu  

Dojście do mogiły jest oznakowane przy drodze we wsi Borucza i znajduje się pryz lokalnym turystycznym szlaku rowerowym. szlaku. Pokonując Boruczę od Strony Kątów-Wielgich, ok 100 metrów za linią ostatnich zabudowań należy zejść w polną drogę wchodzącą w las, następnie, pokonać kolejne 100 metrów i skręcić w prawo, po kolejnych 120 metrach dochodzimy do mogiły powstańczej.

 
 
 
 

 

Literatura:

 

 

 

 

 

Szlak Niepodległości jest narzędziem edukacyjnym stworzonym przez Fundację na rzecz Krajobrazu Kulturowego.

Szlak pomyślany został jednocześnie jako Przewodnik Turystyczny, narzędzie edukacyjne na potrzeby organizacji terenowych gier historycznych oraz element realizacji misji naszej Fundacji związanej z ochroną miejsc pamięci narodowych zaś szczególnie grobów i cmentarzy wojennych.

Lista dostępnych punktów Szlaku Niepodległości

 

fundacja @ krajobraz.org.pl 

KOD QR miejsca pamięci.  Gdyby obok tego miejsca nie było tabliczki z takim kodem, prosimy o poinformowanie o tym naszej Fundacji. Mniejszy kod QR 8mieszczony na tablicy linkuje do punktowanego zadania.

KOD QR miejsca pamięci.

 

Zapraszamy na stronę społecznościową Szlaku Niepodległości.