Szlak Niepodległości      
Szlak Niepodległości
Fundacja na Rzecz Ochrony Krajobrazu Kulturowego

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz ze środków Gminy Stanisławów.


Otwock Mały – Osiny. Mogiła siedmiu Powstańców z 1863r.
(gmina Karczew, pow. otwocki).

   

Wśród spoczywających tutaj powstańców został pochowany mieszkaniec Karczewa Józef Kuźmiński. Pamięć o nim jest żywa wśród mieszkańców miasta do dnia dzisiejszego. Pochowanych 7 powstańców należało do 300 osobowego oddziału płk Siemomysła Kuczyka, który w tym miejscu 3 marca 1863 r. w godzinach wieczornych z zasadzki zaatakował liczący 400 piechurów pułku kostromskiego i 100 kozaków oddział rosyjski dowodzony przez płk Reyenthala.

Rosjanie ścigający oddział Kuczyka od Mińska Mazowieckiego (wtedy nazywanego Nowo-mińskiem) ponieśli znaczne straty – zabitych około 40 żołnierzy. Straty polskie wyniosły 7 poległych i 8 rannych. Po bitwie powstańcy przeprawili się na drugi brzeg Wisły i w dniu następnym po stoczeniu krwawej bitwy zostali rozbici pod folwarkiem Goździe.

Opis za: Paweł Ajdacki, Rok 1863 – 1864. Klęska i chwała, w Śladami powstania styczniowego Aspekty historyczne i krajoznawcze
Pod redakcją Józefa Partyki i Mieczysława Żochowskiego, Warszawa 2014, str. 43


Szczegółowy Przebieg działań wojennych.

Na początku marca do garnizonu w Nowomińsku przybył z Warszawy płk Reyenthal wraz z 3 i 4 kompanią kostromskiego pułku piechoty i sotnią kozaków (łącznie 500 żołnierzy) z zadaniem zniszczenia Oddziału płk Kuczyka. Dowiedziawszy się o miejscu pobytu powstańców, Reyenthal wyruszył ze swoimi żołnierzami przed świtem 3 marca z Nowomińska w kierunku majątku Ruda. Na wiadomość o zbliżaniu się rosyjskiej kolumny płk Kuczyk cofnął swój Oddział na południe w głąb lasu w rejon wsi Glinki (dzisiaj nazywa się ona Glinanka II). Doszło tutaj do porannej, gwałtownej potyczki, w której żadna ze stron nie odniosła zwycięstwa. Mając kilku ciężko rannych oraz przeważającego liczebnie przeciwnika płk Kuczyk przerywa walkę i przez Lipowo, Malcanów, Żanęcin, Mlądz (Tu Kuczyk grzebie przy moście nad Świdrem, na dawnym cmentarzu cholerycznym zmarłych od ran Powstańców)  następnie maszeruje do Karczewa. Po minięciu miasteczka, za Otwockiem Małym (nazywanym wtedy Otwockiem Zagórnym) w terenie leśnym, nad wiślaną skarpą urządza na  ścigających go Rosjan zasadzkę. Pozycja do walki była wybrana bardzo dobrze. W tym miejscu przewaga Rosjan nie miała znaczenia. W wieczornej walce żołnierze Reyenthala zostają pokonani. Ginie lub zostaje rannych 40 rosyjskich żołnierzy, a reszta w popłochu wycofuje się do Karczewa. Oddział płk Kuczyka traci 7 poległych i 8 rannych żołnierzy. Polegli zostają pochowani w bratniej mogile (istniejącej
do dzisiaj) na skraju wsi w miejscu zwanym Osiny. Wśród spoczywających tutaj powstańców został pochowany mieszkaniec Karczewa Józef Kuźmiński.

   

Pamięć o Józefie Kuźmińskim jest żywa w Karczewie do dnia dzisiejszego.

W nocy po bitwie powstańcy przeprawiają się przez Wisłę pod Nadbrzeżem i maszerują przez Gassy do folwarku
Goździe koło Jeziornej. W nocy Reyenthal porządkuje swoje oddziały w Karczewie i przeprawia się przez Wisłę w ślad za powstańcami. Rano 4 marca 1863 r. na nieprzygotowanych do walki powstańców uderzają Rosjanie. Bitwa jest krótka i krwawa.  Rosjanie po walce dobijają rannych. Oddział płk Kuczyka zostaje doszczętnie rozbity. Straty powstańców wynoszą 70 poległych, kilku rannych i 9 wziętych do niewoli; 80 powstańców z rannym płk Kuczykiem przeprawia się ponownie przez Wisłę i wycofuje w kierunku Nowomińska.

Po tej klęsce Oddział nie został odbudowany.

Opis za: Paweł Ajdacki, Rok 1863 – 1864. Klęska i chwała, w Śladami powstania styczniowego Aspekty historyczne i krajoznawcze
Pod redakcją Józefa Partyki i Mieczysława Żochowskiego, Warszawa 2014, str. 31-32
 

Siły Powstańcze oraz Rosyjskie.

 
   

Straty Powstańców i Rosjan.

Nazwiska poległych Powstańców oraz uczestników boju.

Przekazy Archiwalne.

Czas nr 73, 31 marca 1863 r. relacja ta przez część badaczy odnoszona jest do potyczki pod Dziecinowem stoczonej przez Oddziały Zielińskiego, Jankowskiego i Metlińskiego w dniu 18 marca (zapewne z uwagi na późna datę publikacji),  naszym zdaniem jednak opis dotyczy wypadków wcześniejszych, właśnie potyczki stoczonej przez Oddział Kuczyka w dniu 4 marca pod Górą Kalwarią, po tym jak przeprawił się przez Wisłę po potyczce pod Osiną w Otwocku Małym. Mylące jest w tym opisie dowództwo Rosjan. Bowiem Kuczyka ścigał nie Krentz, zaś Reyenthal - Kraentz faktycznie bił się 18 marca pod Dziecinowem i Zambrzykowem, zapewne to spóźniony i nie do końca ścisły opis wydarzeń. Rosjanie celowo rozbierali Powstańców do naga, aby dokonać pewnego rodzaju zbezczeszczenia ich pamięci oraz utrudnić identyfikację, co miało odstraszać innych do wstępowania do oddziałów. Wielu rozbierano zaraz po złapaniu i pozostawiano na mrozie, aby zwyczajnie pomarli z wychłodzenia.

A tak starcie z Kuczykiem opisywał prorosyjski warszawski Dziennik Powszechny :
Dziennik Powszechny nr 54, 7 marca 1863

Fundacja pomnika.

 
   

Prawna Ochrona miejsc pamięci narodowej.

Zagrożenia.

Z punktu widzenia czysto estetycznego i krajobrazowego, mogiła nie posiada najlepszego sąsiedztwa. Bezpośrednio do niej przylega betonowy mur odgradzający od terenu obejścia gospodarczego. Naszym zdaniem otoczenie mogiły powinno zostać uwzględnione w zapisach planu zagospodarowania przestrzennego. Władze lokalne powinny podjąć docelowe działania związane z wykpieniem, lub zmiana sposobu użytkowania części terenu obejścia gospodarczego, np. na kośną lakę, zaś mur przesunąć w stronę zabudowań. Najlepszym rozwiązaniem byłby wykup nieruchomości.

Możliwość wystąpienia nieznanych mogił wojennych.

Lokalizacja na mapie.

Literatura:

 Paweł Ajdacki, Rok 1863 – 1864. Klęska i chwała, w Śladami powstania styczniowego Aspekty historyczne i krajoznawcze
Pod redakcją Józefa Partyki i Mieczysława Żochowskiego, Warszawa 2014, str. 31-32
 

 

 

 

 

Szlak Niepodległości jest narzędziem edukacyjnym stworzonym przez Fundację na rzecz Krajobrazu Kulturowego.

Szlak pomyślany został jednocześnie jako Przewodnik Turystyczny, narzędzie edukacyjne na potrzeby organizacji terenowych gier historycznych oraz element realizacji misji naszej Fundacji związanej z ochroną miejsc pamięci narodowych zaś szczególnie grobów i cmentarzy wojennych.

Lista dostępnych punktów Szlaku Niepodległości

 

fundacja @ krajobraz.org.pl 

KOD QR miejsca pamięci.  Gdyby obok tego miejsca nie było tabliczki z takim kodem, prosimy o poinformowanie o tym naszej Fundacji. Mniejszy kod QR 8mieszczony na tablicy linkuje do punktowanego zadania.

Zapraszamy na stronę społecznościową Szlaku Niepodległości.