Obok lotów dyspersyjnych niektóre gatunki motyli wykształciły jako swoją główną strategię życia i przetrwania przemieszczanie się - daleką sezonową migrację. Gdy tylko przejdą przepoczwarczenie ruszają w dalekie loty.

Takim długodystansowcem jest słynny północno amerykański monarch (Danaus plexippus).

Motyl ten migruje z południa na północ Ameryki Północnej pokonując prawie 3 tys. km. Migruje w poszukiwaniu dogodnych miejsc rozrodu, zmiana miejsca pozwala  mu rozmnażać się sezonowo w optymalnych i najlepszych dla niego warunkach klimatycznych.

Przez długi czas sądzono, że do Europy dolatuje część motyli podejmujących migrację ze swoich siedlisk w Afryce Północnej, względnie, że migracja na północ dokonywana jest wielopokoleniowo, etymolodzy nie byli także pewni, czy pokolenie europejskie podejmuje lot powrotny? Niepewność wynikała z tego, że  nie jesienią nie obserwowano migracji powrotnych, sądzono zatem, że większość motyli ginie jako nieprzystosowanych do przetrwania mroźnych zim europejskich, podejmując jednak corocznie tego rodzaju próbę, która niekiedy może okazać się sukcesem. Tajemnice Vanessy ostatecznie pozwoliło rozwiązać wykorzystanie nowoczesnych technologii. Dziś już wiemy, że decyzje o migracji, jej masowości, oraz kierunkach warunkuje dostępność pokarmowa dla gąsienic w Afryce, oraz zmienność pogodowa i temperaturowa. Nie wszystkie motyle też podejmują tę długą migracje, skłania je do tego wyraźny deficyt pokarmowy.

Do Polski osobniki Rusałki cardui dolatują w maju. Jednego roku jest ich mniej innego więcej, zaś co kilka  lat zdarza się masowy pojaw tego motyla, wtedy możemy je zobaczyć dosłownie wszędzie. Latają bardzo szybko, migrując osiągają prędkość do 45km/h. Najprawdopodobniej za punk orientacyjny mają "wewnętrzny kompas" którego działania oparte jest  na pozycja słońca.

Dzięki wykorzystaniu czułych radarów pogodowych wyjaśniono także tajemnicę migracji powrotnej z Europy do Afryki, odbywa się ona na znacznie wyższych wysokościach, średnio 500m nad powierzchnią ziemi, stąd migracja powrótna nie mogła zostać zaobserwowana z ziemi.

Z wyjaśnieniem zagadki zasięgu migracji przybyły nauki geologiczne stosowane już wcześniej w biologii. Każdy organizm żywy pobierając wodę i pokarmy uzyskuje specyficzny, wyjątkowy dla swojego miejsca rozwoju zapis chemiczny. Każdy rejon geograficzny posiada unikatową sygnaturę gleby i zawartych w niej tzw. izotopów rzadkich np. izotopów węgla czy strontu, Izotopy te w tej samej proporcji w jakiej znajdują sie w glebie wraz z woda i pokarmami trafiają do ciał organizmów żywych, gdzie się odkładają w tkankach zwierząt. Oczywiście w przypadku gatunków wędrownych poziom takich izotopów jest zaburzony bedąc wpadkową miejsc w których bywają i się odżywiają. Na szczęście jednak gąsienice motyli żerują i przepoczwarczają się w tym samym miejscu, podczas procesu przepoczwarczania formują się im skrzydła, które więcej się już nie rozwijają i nie zmieniają swojej struktury - ich chemiczna sygnatura pozostaje niezmienna nawet po przebyciu tysięcy kilometrów. Postanowiono przebadać chemicznie skrzydła owadów odłowionych w Afryce i Europie, zaś sygnatury izotopowe porównać do sygnatur geologicznych. Wynika badań okazały się zaskakujące, sygnatury chemiczne skrzydeł rusałek osetnika odłowionych na Islandii wskazały, że przepoczwarczenie tych motyli miało miejsce daleko, daleko w tropikalnych rejonach Afryki. Motyle, aby złożyć latem swoje jaja na ostach i pokrzywach na Islandii, aż pod kołem podbiegunowym, przeleciały niekiedy aż 12 tys km ponad niegościnnymi paskami Afryki, Morzem Śródziemnym oraz wietrznymi wodami Oceanu Atlantyckiego. Badając zawartość rzadkich izotopów w skrzydłach udowodniono jednocześnie, że osobniki  powracające na zimę do Afryki to motyle urodzone w Europie. Podobnie jest z Vanessami w Polsce, wiosenne i wczesno letnie motyle to dalecy przybysze z podzwrotnikowej Afryki. Niekiedy będąc na plażach Bałtyku można zobaczyć przecinające pas wybrzeża motyle kierujące się w pełne może, dalej w kierunku Szwecji. Część zatrzymuje się jednak w Polsce, składa jaja z których wylęgają się kolejne pokolenie stęsknione skwarnego nieba Afryki, do której z końcem lata wyruszają.

fundacja @ krajobraz.org.pl 

 

Zapraszamy na stronę społecznościową Szlaku Niepodległości.